Morfologi

Abstract

Dette kapittelet presenterer morfologi eller formlære som språkleg disiplin. Der fonologi tek føre seg ljodane i språket og syntaks korleis ord vert sette saman til frasar og setningar, dreier morfologi seg om korleis orda er bygde opp av mindre byggjesteinar, korleis me kan laga nye ord, og korleis orda vert bøygde og delte inn i ordklassar. Morfologi kan difor seiast å vera ordets grammatikk. Det er eit tett band mellom morfologi og syntaks, for bruken av ulike morfologiske former kjem ofte an på setninga elles. Det skal me sjå nærare på når me kjem til samsvar i 3.6. Dette er ikkje eit oversyn over bøyinga av norske ord – det gjev Bokmåls- og Nynorskordboka på nett1 eller Norsk referansegrammatikk (Faarlund mfl. 1997, heretter NRG). Me går heller ikkje like grundig inn på alle sider ved norsk morfologi, som Rønhovd (1997) og Lie (2011), men ser på nokre meir prinsipielle sider ved morfologisk analyse: korleis norske ord er bygde opp, sjølve systemet i bøyinga av dei (bøyingsmorfologi), og korleis me lagar nye ord av ord som allereie finst (avleiingsmorfologi og samansetjing). Med nokre utvalde døme freistar me å visa korleis ein kan resonnera i grammatikk, og me legg særleg vekt på morfologiske fenomen som heng saman med syntaks.