| dc.description.abstract | Høg peling er ein annerkjent fundamenterinsmetode for hus bygd på permafrost. Fordelen med metodener at lufting mellom bakken og huskroppen motverkar at permafrosten tinar og får redusert bereevne. Om sommaren tinar den øvste halvannan meteren av jorda på Svalbard, det blir kalla det aktive laget. Viss dette laget inneheld silt og har tilgang på vatn kan det oppstå telehiv når det frys igjen om hausten.Telehivet er ein ulempe fordi det fører til at eit installert pelefundament blir pressa oppover. I Longyearbyener det vanleg å bruka trepelar gyste1 i eit førehandsbora hol, som fundament for småhus. I tilfelletelehiv er det viktig at det er god heft mellom jord, gysemasse og pel. Derfor er det i denne masteroppgåvaforska på heftet til ulike gysemassar. Det har blitt gjort gjennom tre ulike laboratorietestar og eitfeltforsøk. Forsøka var som følgjer:
. Styrkeprøving av gysemassar: For å finna ut kva gysemasse som var sterkast på ein forholdsvisenkel måte, blei det i eit kuldelaboratorium støypt små sirkulære sylindrar av gysemasse, som såblei testa i eit einaksialt trykkapparat etter eit og sju døgn. Dette er bare ei forenkling av verkelegbelasting fordi i i jorda vil gysemassen også vera utsett for spenningar sidevegs. Skjerstyrke vedbrot blei berekna for kvart forsøk og samanlikna.
. Frysing eller herding av slurry2 i jord?: Sidan det ved bruk av slurry vil vera avgjerande for styrkeeigenskapane om slurryen har bunde av eller frose, blei dette forsøket utført. Det blei gjort ved å fylla ei opning mellom ei treplate og frosen jord med gysemasse på eit kuldelaboratorium. Storleiken på opninga blei variert og etter omlag eit døgn blei det sjekka visuelt, under oppbevaring i romtemperatur, om slurryen hadde bunde av eller frose.
. Laboratoriemodell av pel og gysemasse: Dette forsøket var ei forenkling av verkelegheita, der bare heftet mellom pel og gysemasse blir testa etter omlag eit døgn. Praktisk blei det gjort i eit kuldelaboratorium ved å gysa eit trestykke, med same form som ein pel, i ein metallsylinder med riller innvendig, og deretter pressa trestykket ut ved hjelp av eit einaksialt trykkapparat.
. Feltforsøk: Seks trepelar blei installerte i førehandsbora hol der omlag 30 cm av nedste ende var gysa med anten borkaks, knust fjell3 med vatn eller slurry. Ved hjelp av to hydrauliske jekkar som pressa mot to spesiallaga klavar, blei pelane utsett for oppoverretta krefter som skulle føre stillakrefter som oppstår ved telehiv. Lasta blei påført trinnvis og eventuell flytting av pelen blei målt ved hjelp av eit enkelt måleur festa til pelen. Når flyttinga av pelen var uendra eller hadde følgtsame trend i minst 10 min blei neste lasttrinn starta. Definisjonen på brot mellom pel og omkrinliggjandemasse blei, i denne rapporten, sett til å vera når konstant trykk på jekken førte til kontinuerleg pelerørsle.
Resultat frå feltforsøk viser at slurry, som inneheld sand(0-8)4, C35 sement og vatn, gir best heft for ein gysa pel i eit førehandsbora hol, samanlikna med knust fjell med vatn og borkaks. Men det kanikkje konkluderast med at slurry gir best heft, fordi det er basert på alt for få forsøk. I tillegg er det stort uvisse knytta til feltforsøket som mellom anna varierande temperatur og saltinnhald i jorda rundt gysemassane, unøyaktig mål på pelebelasting og problem med at pelematerialet var overdimensjonert.Laboratorieforsøk viser derimot, når det bare blir sett på heft mellom pel og gysemasse, kan grus (knustfjell) med vatn fungera like bra som slurry under føresetnad av at vatnet ikkje blir drenert bort frå grusen. Sand(0–8) med vatn gav den høgaste skjerstyrken i laboratoriet, men fryseheften for sand(0–8) med vatn er ikkje testa ut i feltforsøk og dermed heller ikkje i forhold til jord. Slurryen i feltforsøket var forvarm i forhold til anbefala medan i laboratorieforsøk, der slurryen ikkje kom så godt ut, haldt slurryentemperatur under maksimumsgrensa anbefala i resepten. Ein annan skilnad er at volum% av vatn i slurryen brukt i feltforsøket var alt for høg i forhold til i laboratorieforsøka, slik at laboratorieforsøket og feltforsøket kan eigentleg ikkje samanliknast direkte. Uansett har det blitt utført alt for få identiskeforsøk til å slå fast kva gysematerial som er det beste, speisielt i felt det det bare blei utført eit forsøk med slurry og borkaks. I tillegg er forsøka utført av ein uerfaren person, som aukar uvisse i resultata. Eitproblem med oppgåva er at ho er for omfattande, truleg hadde det vore betre om ho anten bestod av barelaboratoriearbeid eller bare av feltarbeid eventuelt at det ikkje skulle testast så mange ulike gysemassar. | nb_NO |
